Rentowność przedsiębiorstw jest jedną z najważniejszych kategorii gospodarki rynkowej. Nie można sobie wyobrazić funkcjonowania gospodarki rynkowej bez zysku jako głównego czynnika motywującego ludzi do podejmowania działalności gospodarczej, do tworzenia różnych form przedsiębiorstw i ich rozwoju.
Co oznacza wskaźnik ROE?
W Polsce mimo wdrażania od ponad 20 lat gospodarki rynkowej problem rentowności przedsiębiorstw w wymiarze realnym, a więc w praktyce gospodarczej jest bardzo rzadko przedmiotem empirycznych badań naukowych. Nie mniej jednak spróbuję dokonać analizy rentowności polskich przedsiębiorstw od zdefiniowania wskaźników analizy fundamentalnej, które są dla spółki tym, czym są wyniki badań medycznych dla człowieka. Pozwalają one analitykowi rozpoznać wiele aspektów działalności przedsiębiorstwa, zidentyfikować słabe i mocne strony, określić zagrożenia i na końcu postawić diagnozę – tak jak to czyni lekarz.
Wskaźniki analizy fundamentalnej obliczane są na podstawie sprawozdań finansowych spółki obejmujących: bilans, rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów pieniężnych. Analiza wskaźnikowa opiera się o wartości historyczne i otrzymane wyniki nie muszą mieć odniesienia do przyszłości.
Istnieje pięć grup wskaźników
- płynności – pokazują zdolność spółki do wywiązywania się z zobowiązań krótkoterminowych,
- aktywności – pokazują, jak szybko spółka zamienia swoje zapasy i należności na gotówkę,
- zadłużenia – informują o poziomie zadłużenia spółki i jej zdolności do obsługi tego zadłużenia,
- rentowności (zyskowności) – informują o wielkości zysku, jaki spółka osiągnęła w odniesieniu do zaangażowanych kapitałów czy majątku,
- wartości rynkowej – służą ocenie wartości rynkowej spółki, która zależy od cen jej akcji.
Co to jest rentowność?
Gdyby zapytać losowo wybranego przedsiębiorcę, jaki jest jego główny cel prowadzenia własnego biznesu, z pewnością odpowie – opłacalność. Jest to zrozumiałe, ponieważ własna firma ma sens, jeżeli będzie generowała zyski. Opłacalność można zdefiniować językiem analityków finansowych pojęciem rentowności. Rentowność natomiast oznacza stopień efektywności funkcjonowania oraz gospodarowania majątkiem przedsiębiorstwa. Celem analizy rentowności jest powiązanie osiągniętego wyniku finansowego z przychodami ze sprzedaży, posiadanymi zasobami oraz kapitałem własnym. Co do zasady – im wyższy jest poziom rentowności danego przedsiębiorstwa, tym lepsza jest sytuacja finansowa prowadzonej działalności.
Wskaźniki rentowności
-
Wskaźnik rentowności sprzedaży netto (Return on Sales, „ROS”)
Stanowi relację zysku netto do sprzedaży za dany okres. Pokazuje on udział zysku netto w wartości sprzedaży.
Poziom tego wskaźnika świadczy o efektywności sprzedaży. Jego oczekiwana wielkość zależy z rodzaju prowadzonej działalności, w szczególności od długości cyklu produkcyjnego. W związku z tym, racjonalnym działaniem jest porównywanie tego wskaźnika w ramach spółek z tej samej branży.
-
Wskaźnik rentowność aktywów (Return on Assets, „ROA”)
Stanowi relację zysku netto do wartości aktywów, inaczej sumy bilansowej.
Pokazuje on udział zysku netto w wartości aktywów. Informuje on o efektywności wykorzystania majątku spółki. Wzrost tego wskaźnika oznacza poprawę sytuacji finansowej spółki. Zachodnie banki udzielające kredytów oczekują od firm, aby wskaźnik ten osiągał poziom 2-6%. Jednocześnie w małych firmach powinien być wyższy niż w dużych.
-
Stopa zwrotu z kapitału własnego (Return on Equity, „ROE”)
Stanowi relację zysku netto do wartości kapitału własnego.
Jest to jeden z najważniejszych wskaźników uwzględniany przez inwestorów giełdowych, gdyż dotyczy zainwestowanego przez nich kapitału. Obrazuje on dobrze sytuację finansową firmy. Im wyższa efektywność wykorzystania kapitału, tym wyższe dywidendy oraz szanse rozwoju spółki.
Przykład
Załóżmy, że zainwestowałeś swoje oszczędności 10 000 zł w sklep. Okazuje się, że twój biznes świetnie prosperuje i w pierwszym roku działalności twój sklep wygenerował zysk w wysokości 5 000 zł. Łatwo w ten sposób policzyć, że ROE wynosi 5 000 / 1 0000 czyli 50%. Jeżeli zdecydowałbyś się zachować ten zysk w firmie to twoja wielkość kapitało własnego wynosiła by w następnym roku 15 000 zł. (wartość sklepu + wypracowany zysk w roku). Załóżmy, że w następnym roku biznes kręcił się równie dobrze i sklep wygenerował ponownie 5 000 zł zysku. Tym razem jednak ROE będzie miało mniejszą wartość ponieważ 5 000/ 1 5000 wynosi w przybliżeniu 33%. Mam nadzieję, że zaczynasz już rozumieć, dlaczego im wyższa wartość ROE tym atrakcyjniejsza inwestycja. Załóżmy, że ze względu na kwitnący biznes decydujesz się zainwestować 10 000 zł wypracowanego przez ostatnie 2 lata zysku w kolejny sklep. W ten oto sposób masz już 2 sklepy za które zapłaciłeś 20 000 zł. Ten rok jest równie dobry i razem obydwa sklepy zarobiły na czysto 10 000 zł.
Szybka kalkulacja mówi, że 10 000 zł/ 20 000 zł daje nam wartość ROE w wysokości znowu 50%( czyli wróciłeś do punktu wyjścia). Z sukcesem zainwestowałeś kapitał i powiększyłeś zwrot na kapitale własnym. Teoretycznie gdyby warunki się nie zmieniały mógłbyś otworzyć kolejny sklep i zarabiać jeszcze więcej. Pamiętasz jednak jak pisałem o tym, że wysokie zwroty na kapitale własnym powodują napływ konkurencji do branży. Może się więc okazać, że widząc Twoje sukcesy na osiedlu sąsiad otworzył konkurencyjny sklep. Przez to zysk ze sklepu na koniec rok obniży się o 2000 zł i wyniesie 3000 zł. W ten oto sposób wartość ROE również spadła z 50% do 30%. Mam nadzieję, że z powyższego prostego przykładu rozumiesz już jak wielkie znacznie ma wysoka wartość ROE firmy.
ROE bez wątpienia jest jednym z najważniejszych wskaźników analizy fundamentalnej. Odpowiada na pytanie jak efektywnie pracuje kapitał własny inwestorów.