Techniki manipulacji / sposoby oszustw finansowych – mogą dotyczyć manipulacji zasobów (prezentowanych w bilansie, jako aktywa lub pasywa) oraz strumieni (prezentowanych w rachunku zysków i strat, jako koszty lub przychody). W praktyce i w historii częściej stosowane były techniki fałszowania przychodów i kosztów, ponieważ bezpośrednio wpływają na poziom wyniku finansowego jednostki.
Znikoma część oszustw ukierunkowana była na zniekształcenie pozycji bilansowych. Można tu zaliczyć technikę wadliwej prezentacji bilansowej rozrachunków oraz manipulowanie terminami płatności. Niniejszy artykuł przedstawia najczęściej używane techniki oszustw finansowych. Technik kreatywnej księgowości jest wiele, jednak niektóre są bardzo popularne.
Najczęściej używane używane techniki oszustw finansowych
– Aktywowanie kosztów
Polega na wykazaniu pewnej grupy kosztów w momencie ich poniesienia, jako aktywów bilansu, co łączy się z możliwością nieujmowania tych kosztów do rachunku zysków i strat. Sytuacja taka powoduje zmniejszenie kosztów poniesionych w danym okresie i odroczenie terminu ich ujęcia, jako kosztu w rachunku zysków i strat. Nadużywanie takiej praktyki powoduje przesuwanie kosztów między okresami, nawet o kilka lat. Można wyszczególnić dwa rodzaje oszustw opartych na aktywowaniu kosztów. Pierwszy: rzeczywiste koszty dotyczące bieżącego okresu ujmowane są, jako koszty podlegające rozliczeniu w czasie. Następuje tu tylko przesunięcie czasowe kategorii kosztowych pomiędzy okresami sprawozdawczymi. Jest to działanie zmierzające do krótkookresowego poprawienia wyniku finansowego. Drugi rodzaj oszustwa ma miejsce, gdy rzeczywiste koszty, niezależnie czy bieżącego okresu, czy rozliczane w czasie, prezentowane są w innych pozycjach aktywów, niż rozliczenia międzyokresowe (np. środki trwałe w budowie, inwestycje). Konsekwencją takiego postępowania jest trwałe wyłączenie tych pozycji z rachunku zysków i strat.
– Ciche rezerwy
Kolejną popularną techniką jest tworzenie cichych rezerw. Manipulowanie rezerwami jest efektywnym narzędziem oszustwa, ponieważ mogą one wpłynąć na zawyżenie kosztów, poprzez nadmierne ich tworzenie, jak i na wzrost przychodów poprzez rozwiązanie zbędnych rezerw. Według art. 3 ust. 1 pkt 21 ustawy o rachunkowości rezerwy traktowane są, jako zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota jest niepewna. Zobowiązanie to jest skutkiem zdarzeń gospodarczych zaistniałych w przeszłości i stanowi obowiązek wykonania świadczenia o wiarygodnie określonej wartości. Rezerwy występują, jako pozycja pasywna bilansu, a zmiana stanu rezerw często jest wykazywana również w rachunku zysków i strat, najczęściej jako pozycja pozostałe koszty lub przychody operacyjne, choć zdarza się jako koszty lub przychody finansowe. Zmiana wielkości rezerw wykazywana jest również w rachunku przepływów pieniężnych, ze znakiem plus lub minus, jako część korekt. Problemem przy ustalaniu rezerw jest poprawne uzasadnienie dla ich tworzenia lub rozwiązywania.
Jak wynika z powyższego, otwiera się tu możliwość dla osób, które chcą coś ukryć w sprawozdaniu finansowym. Tworzenie cichych rezerw wpływa na bilans poprzez wzrost zobowiązań w pozycji rezerwy na zobowiązania oraz na rachunek zysków i strat poprzez wzrost kosztów działalności innej, niż operacyjna. W związku z tym wynik finansowy jest niższy o kwotę utworzonej rezerwy. Z kolei rozwiązanie cichej rezerwy umniejsza wartość pasywów bilansu oraz powoduje wzrost pozostałych przychodów operacyjnych, które podwyższają wynik finansowy.
– Przyspieszone fakturowanie
Częstym oszustwem wpływającym na poziom przychodu jest przyspieszone fakturowanie, czyli uznanie realizacji przychodów zanim zostanie w rzeczywistości zrealizowana np. usługa. Praktyka ta nadwyręża zasadę uznawania przychodów za zrealizowanie. Najczęściej oszustwo to jest stosowane przed dniem bilansowym. Zaliczyć tu można wystawienie faktury na przedpłatę lub na świadczenie, które ma nastąpić w przyszłym okresie sprawozdawczym. Przykładem częstych nadużyć poprzez przyspieszone fakturowanie może być wysyłka elementów aktywów np.: towarów na koniec okresu sprawozdawczego, bez wcześniejszego zamówienia. Jednostka wysyłająca takie składniki aktywów wystawiając fakturę podwyższa sobie przychody, a tym samym wynik finansowy. Klient jednostki może zrobić dwie czynności, albo zwróci towar (często już po okresie sprawozdawczym) gdzie wystawca faktury koryguje wcześniej zawyżony przychód, albo dostarczy zamówienie na dostarczone składniki, a jednostka wystawiająca fakturę nie dokonuje żadnej korekty. Jest to popularna metoda podwyższania przychodów i wyniku finansowego.
Czytaj więcej o sposobie wykrywania oszustw – rola biegłego rewidenta.
Źródło: artykuł opracowany (za zgodą autorki) przez Resulto Sp. z o.o. na podstawie pracy dyplomowej mgr Anny Jagodzińskiej „ROZSZERZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI KSIĘGOWEGO METODĄ NA OGRANICZENIE OSZUSTW FINANSOWO – KSIĘGOWYCH”.
Pomagamy w podejmowaniu racjonalnych decyzji inwestycyjnych, opracowujemy biznes plany, wnioski dotacyjne oraz przeprowadzamy audyt możliwości dotacyjnych. Zapytaj o naszą ofertę: tel.: +48 783 366 476, e-mail: poczta@resulto.pl
Wszelkie prawa do artykułu posiada Resulto Sp. z o.o. Kopiowanie i wykorzystanie fragmentów tekstu dozwolone jedynie pod warunkiem podania źródła.