Aby zrozumieć całokształt skutków umowy leasingowej trzeba pamiętać, iż każda dziedzina prawa tworzy samodzielną definicję leasingu, całkowicie niezależną od definicji funkcjonujących w tym zakresie w innych dziedzinach prawa.

Leasing operacyjny a leasing finansowy

Odrębność definicji leasingu najsilniej zaznacza się w wyniku porównania przepisów prawa cywilnego, podatkowego i ustawy o rachunkowości – każda z tych dziedzin tworzy odmienne kryteria i zasady kwalifikacji leasingu. Dodatkowych komplikacji dostarcza fakt, iż na gruncie przepisów podatkowych leasing może stanowić albo świadczenie usług, albo dostawę towarów dla potrzeb podatku VAT. Jednocześnie, odpisów amortyzacyjnych dla potrzeb podatku dochodowego od przedmiotu leasingu dokonywać może, w zależności od konstrukcji umowy, albo finansujący, albo korzystający. Brak spójności w traktowaniu leasingu w prawie gospodarczym ujawnia się również w podejściu księgowym – niezależnie czy dla potrzeb podatku VAT leasing jest traktowany, jako dostawa towarów, czy też świadczenie usług, czy odpisów amortyzacyjnych dla celów podatkowych dokonuje korzystający czy finansujący, z perspektywy ustawy o rachunkowości przedmiot leasingu może stanowić środek trwały, wykazywany albo w bilansie korzystającego, albo finansującego.

Najbardziej powszechnym sposobem podziału umów leasingu jest podział na leasing operacyjny i finansowy. Często podział na leasing operacyjny i finansowy wiązany jest, całkowicie mylnie, z celem umowy, tj. z tym, czy korzystający dąży jedynie do korzystania z przedmiotu umowy, czy też korzystania ze środka trwałego i jego nabycia. Takie rozumienie zasad funkcjonowania leasingu operacyjnego i finansowego nie znajduje natomiast żadnego oparcia w przepisach prawa. Co więcej, sformułowań takich jak leasing operacyjny, czy finansowy nie znajdzie się w żadnym akcie prawnym. Są one, więc jedynie formułą umowną, niemającą żadnego związku z celem samej umowy leasingu. Zarówno umowa leasingu operacyjnego, jak i finansowego mogą z powodzeniem prowadzić do nabycia przedmiotu umowy, np. przewidywać wprost zapis mówiący o nabyciu przedmiotu umowy z chwilą zapłaty ostatniej raty bądź określonej w umowie kwoty wykupu. Właściwym kryterium dla stosowania takiego podziału jest wyłącznie to, która strona umowy jest uprawniona do dokonywania odpisów amortyzacyjnych od przedmiotu leasingu. Zastosowanie tego kryterium na gruncie przepisów ustaw o podatkach dochodowych oraz ustawy o rachunkowości oznaczać będzie, iż:

 – w sytuacji, gdy uprawnionym do dokonywania odpisów amortyzacyjnych od przedmiotu umowy będzie finansujący transakcja będzie miała charakter leasingu operacyjnego;

 – jeśli uprawnionym do dokonywania odpisów będzie korzystający – transakcja będzie miała charakter leasingu finansowego.

Należy jednocześnie pamiętać, iż kryteria podziału na leasing operacyjny i finansowy stosowane przez przepisy podatkowe i ustawę o rachunkowości nie są zbieżne. Zakres umów określanych, jako umowy leasingu operacyjnego dla potrzeb podatku dochodowego nie będzie identyczny do zakresu umów określanych tym mianem na gruncie przepisów rachunkowych. W efekcie, korzystający może być zobowiązany do dokonywania dla potrzeb rachunkowych odpisów amortyzacyjnych od przedmiotu umowy leasingu, która dla celów podatkowych stanowić będzie umowę leasingu operacyjnego. Tym samym, mimo iż dla celów rachunkowych korzystający dokonywać będzie odpisów amortyzacyjnych, dla potrzeb podatkowych kosztem uzyskania przychodów będą w całości poszczególne raty leasingowe.

Podsumowując kwestie związane z najpowszechniejszym podziałem umów leasingu na leasing operacyjny i finansowy, wskazać należy na poniższe cechy charakterystyczne tych umów:

	Leasing operacyjny	Leasing finansowy
cel umowy	używanie środka trwałego bądź jego używanie i zakup——————————	używanie i zakup środka trwałego bądź jego używanie i zakup——————————
okres trwania umowy	Ze względów podatkowych zazwyczaj okres ten jest krótszy niż okres amortyzacji podatkowej (jednak nie krótszy niż 40% tzw. normatywnego okresu amortyzacji środków trwałych bądź 10 lat – w przypadku nieruchomości) —————	brak ograniczeń prawnych w tym zakresie – okres ten może być w pełni dowolny, choć w praktyce często jest on zbliżony do okresu amortyzacji—————
podatek dochodowy	odpisów amortyzacyjnych od przedmiotu umowy dokonuje finansujący; czynsz leasingowy, opłaty wstępne i inne wydatki związane z używaniem przedmiotu umowy są kosztem uzyskania korzystającego —————	odpisów amortyzacyjnych od przedmiotu umowy dokonuje korzystający; kosztem uzyskania przychodów korzystającego jest element odsetkowy każdej z rat leasingowych—————
ustawa o rachunkowości	przedmiot umowy leasingu zaliczany jest do środków trwałych finansującego(jednak kryteria podziału na leasing operacyjny i finansowy są w tym przypadku zupełnie inne od kryteriów stosowanych dla potrzeb podatkowych) —————	przedmiot umowy leasingu zaliczany jest do środków trwałych korzystającego(jednak kryteria podziału na leasing operacyjny i finansowy są w tym przypadku zupełnie inne od kryteriów stosowanych dla potrzeb podatkowych) —————
VAT	leasing traktowany, jako usługa; podatek VAT naliczany jest od każdej raty leasingowej i podlega odliczeniu przez korzystającego pod warunkiem używania przedmiotu dla potrzeb działalności opodatkowanej VAT (z pewnymi ograniczeniami) —————	w większości przypadków leasing traktowany, jako dostawa towarów; podatek VAT naliczany jest „z góry” z chwilą wydania przedmiotu umowy; VAT podlega odliczeniu przez korzystającego pod warunkiem używania przedmiotu dla potrzeb działalności opodatkowanej VAT (z pewnymi ograniczeniami) —————

Źródło: Na podstawie ; 2008-11-22

 

Umowy leasingu – inne kryteria podziału  – czytaj dalej